Kom doe je jas dicht, we gaan de deur uit!
Wil jij het doen mama?
Je kunt heel goed zelf je jas dicht doen
Niet waar het is te moeilijk! Jij moet het doen!
Of wat oudere kinderen:
Maak je ontbijt schat, bijna tijd voor school
Wil jij het doen mama?
… nou vooruit.
Maak je wel eens mee dat je geïrriteerd raakt omdat je kind je voor de zoveelste keer vraagt iets te doen wat het heel goed zelf kan?
Das een strikvraag 😉
Elke ouders komt dat wel eens tegen.
En als jij zoals ik bent dan heb je misschien ook vaak de neiging om het snel maar even zelf te doen.
Het gaat veel sneller
Het is makkelijker
Je bent van het gezeur af…
(voor dat moment in ieder geval)
Of je bent er met je gedachten niet bij en je doet het al voor je kind zonder er over na te denken.
Maar hoe lief en goed bedoeld ook…
dat moedigt ‘hulpeloos’ gedrag juist aan
Het is ook niet echt goed voor je geduld.
En als je telkens alles oplost voor je kind kan dat leiden tot faalangst en onzekerheid.
Dat je kind gaat geloven dat het het niet zelf kan. En niet de kans krijgt om zelfvertrouwen op te bouwen.
Kinderen hebben soms echt onze hulp nodig.
En af en toe helpen met iets wat je kind zelf kan is echt niet erg.
Maar wanneer help je je kind door te helpen, en wanneer helpt helpen juist niet? 🙂
Wanneer is hulp echt helpen?
Er zijn twee manieren om in te schatten op welke momenten je kind echt hulp nodig heeft.
1. Kijken in welke ‘zone’ je kind is
Er zijn 3 ‘zones’
- De comfort-zone, of groen: Alles is oké, weinig spanning
- De leer-zone, of oranje: Een beetje spanning, beetje frustratie, maar het gaat nog
- De paniek-zone, of rood: De spanning is te veel, een kind is overweldigd
Stel: je peuter is een toren aan het bouwen. Maar de blokjes vallen er steeds af.
Je kind raakt gefrustreerd maar blijft het opnieuw proberen.
-> Dat is de leer-zone.
Oranje. Soms is het verleidelijk om dan even een handje te helpen. Maar dit is hoe kinderen vaardigheden leren en leren omgaan met frustratie en tegenslag.
En dan is je kind er helemaal zat van en begint die blokken wild om zich heen te gooien.
-> Dat is de paniek-zone.
Rood. Je kind voelt te veel om nog te kunnen managen.
Op die momenten kun je helpen. Niet door de toren voor je kind te bouwen. Maar door je kind even uit de situatie weg te halen, even een pauze, even wat anders doen.
En iedereen in de omgeving en je kind zelf veilig houden.
“Ik zie dat je boos bent. Kom, we gaan even een pauze houden. Dan kun je het misschien later nog een keer proberen.”
Ik vind dit zelf vooral handig bij jonge kinderen.
Als je de neiging hebt om snel in te springen: dingen te willen fixen of oplossen voor je kind, dan is het op alle leeftijden behulpzaam om te kijken in welke zone je kind zit. En zolang dat groen of oranje is, niet té snel te helpen of het over te nemen.
Helpt het je kind als jij het overneemt?
Boodschap: laat mij het maar doen, jij kunt het niet zelf
Of helpt het meer om je gefrustreerde kind even ruimte te geven en zelf te blijven proberen?
Boodschap: ik heb alle vertrouwen in jou en als het echt niet lukt ben ik hier
2. Een natuurlijk verzoek om hulp of hulpeloos spelen
Het verschil tussen echt hulp nodig hebben of het begin van een power struggle…
Ik noem vaak dat autonomie een sterke behoefte is van kinderen. Ze willen graag invloed voelen over hun leven.
Dat kan positieve invloed zijn: zelf eigen keuzes maken. Of negative invloed: jouw dingen laten doen die je eigenlijk niet wilt doen, op je knopjes drukken, je grenzen opzoeken.
Net als aandacht, connectie voelen ook een hele sterke emotionele behoefte is.
Vaak is ‘hulpeloos’ gedrag een uiting van deze behoeftes.
Als ik mama 3x heen en weer laat lopen om nog een glaasje water en toch nog die andere knuffel op te halen voor het slapen gaan – dan krijg ik aandacht en invloed. Bijvoorbeeld 🙂
In deze artikelen leg ik daar meer over uit:
5 strategieën om emotionele uitbarstingen te stoppen, voordat ze beginnen
Waarom is mijn lieve kind soms zo ontzettend boos, en wat kan ik er aan doen?
Een natuurlijk verzoek om hulp
Een natuurlijk verzoek om hulp is een situatie waarin je kind echt hulp nodig heeft. Omdat het bijvoorbeeld nog niet zelf veters kan strikken, of echt zijn wiskunde huiswerk niet begrijpt.
Als je kind een vaardigheid nog niet geleerd heeft dan is het natuurlijk om te vragen om hulp. En natuurlijk voor ons om te helpen.
Hulpeloos spelen
Stel dat hetzelfde kind ondertussen geleerd heeft zijn veters te strikken.
Het is tijd om de deur uit te gaan:
Mama wil je mijn veters strikken?
Lieverd, dat kun je heel goed zelf
Nee het is te moeilijk! Jij moet het doen!
Je hebt een beetje haast, geen geduld of geen zin in gezeur en je doet het snel even voor je kind.
Het ‘hulpeloze’ gedrag werkt en je kind voelt invloed.
De achterliggende behoefte is dan niet ‘echt hulp’ nodig hebben maar een behoefte aan invloed voelen, of aan aandacht.
Hoe weet je het verschil?
Dat is eigenlijk heel makkelijk. Dat voel je! 🙂
Je weet natuurlijk meestal wat je kind wel en niet zelf kan.
En een natuurlijk verzoek om hulp voelt prima.
Hulpeloos spelen voelt anders.
Je voelt een beetje weerstand, irritatie misschien, het gevoel alsof je kind gebruik van je maakt…
Heb je dat wel eens?
Deze 4 strategieën helpen je om hulpeloos gedrag te veranderen:
1. Neem tijd voor oefenen
Als het tijd is om een nieuwe vaardigheid te leren, neem er dan de tijd voor. Op een moment dat je kind hier voor openstaat. Dus als je kind ‘groen’ is, ontspannen, rustig. (En jij ook 😉 )
Neem de tijd, een-op-een om uit te leggen hoe iets werkt en te oefenen.
Je kunt zelfstandigheid en onafhankelijkheid benoemen:
Lieverd, je bent nu … jaar oud. Dat is oud genoeg om ‘dit’ zelf te doen. Laten we even kijken hoe het werkt.
Als je kind iets al kan, maar je kind blijft vragen of jij het wil doen is dat ook een goed moment om weer even te oefenen. Op een rustig moment.
Je vroeg een paar keer of ik je veters wilde strikken. Laten we dat nu even oefenen zodat je weet wat je moet doen de volgende keer als we de deur uit gaan.
Dan kun je oefenen alsof je de deur uit gaat. Laat je kind zelf de taak uitvoeren zodat jullie allebei weten dat je kind het zelf kan, en je kind de kans krijgt om meer zelfvertrouwen en onafhankelijkheid te voelen.
Maak van het oefenen fijne verbindingsmomentjes, met je volle aandacht, en een beetje humor.
2. Stel duidelijke verwachtingen
Kinderen kunnen geen gedachten lezen en het werkt beter als je duidelijk omschrijft wat je van ze verwacht.
Een taak als ‘maak je klaar voor school’ lijkt voor ons vrij simpel.
Maar er zitten heel veel stapjes in die je vaak beter los kunt benoemen: Trek schone kleding aan, poets je tanden en kam je haar.
Of als je kind bij jou komt met honger en je kind kan prima zelf en broodje maken, dan helpt het om duidelijk te benoemen dat je dat verwacht, op een rustig moment:
“Lieverd, je bent nu groot genoeg om zelf je brood te maken. De volgende keer als je honger hebt dan kun je naar de keuken gaan om en broodje te smeren. Laten we even kijken of je weet waar alles ligt en of je erbij kunt.”
Benoem positieve aspecten van groot zijn, zelfstandig zijn, goed voor jezelf kunnen zorgen:
“Ah ik zie dat je zelf brood hebt gemaakt, wat fijn dat je zo goed voor jezelf zorgt!”
Als je duidelijke bent in je verwachtingen en aanmoedigend dan weet je kind precies wat er van hem of haar verwacht wordt. Zonder excuses voor hulpeloos gedrag.
3. Geef je kind ruimte
Hulpeloos spelen is vaak een uiting van een behoefte aan Aandacht of Autonomie. Maar die behoeftes kun je beter voldoen op andere momenten.
Als je kind probeert met hulpeloos gedrag jouw aandacht te krijgen of invloed over jou uit te oefenen kun je het beste super rustig en relaxed blijven, en totaal niet onder de indruk.
Zeg iets wat lief en duidelijk is. Bijvoorbeeld:
“Ik weet dat je dit kunt. Ik heb alle vertrouwen in jou. Ik ben in de kamer als je klaar bent.”
En dan geef je je kind ruimte en loop je weg.
Als er geen aandacht of invloed te halen valt, dan is het hulpeloos spelen opeens niet meer zo interessant 🙂
4. Verwoord taken in Wanneer-Dan
Het idee is dat er iets leuks komt, wanneer je je taken hebt uitgevoerd.
Wanneer je je huiswerk gedaan hebt – Dan mag je een uurtje gamen.
Wanneer je je aangekleed hebt – Dan gaan we even samen spelen
Wanneer je je tanden gepoetst hebt – Dan lezen we samen nog een verhaaltje in bed.
Het helpt met motivatie als er iets leuks komt na een klusje. En gevoelige kinderen doen het vaak erg goed op voorspelbare routines.
Hulpeloos gedrag verdwijnt niet van de ene op de andere dag.
Het duurt even om nieuwe gewoontes aan te leren, hulpeloos spelen werkte eerder heel goed dus je kind gaat dat nog wel een tijdje proberen en je moet even de tijd nemen om vaardigheden te oefenen.
Maar als je rustig en consequent blijft volhouden dan merk je al snel en groot verschil.
Alle tips & strategieën weten?
Ze komen uit de cursus Hoogsensitief Opvoeden:
Breng rust & harmonie in je gezin
Ontdek 3 manieren om te achterhalen waar ‘vervelend’ gedrag precies vandaan komt, en hoe je lastige situaties of ‘vervelend’ gedrag blijvend oplost
Nooit meer schreeuwen, mopperen, zeuren of drammen – en een kind wat makkelijk meewerkt en luistert
Help in 4 stappen broertjes en zusjes harmonieus met elkaar omgaan, zonder dat jij ooit nog politie agent of rechter hoeft te spelen
Met praktische strategieën, tools en voorbeelden voor alle dagelijkse situaties met je kind, van 2,5 tot 16 jaar.
Voel je de beste ouder die je kunt zijn
Iets voor jou?
